SES Yılın Kadınları 2021

SES Eşitlik ve Dayanışma Derneğimizin öncülüğü ve kadın hareketinin geniş katılımıyla belirlenen “SES Yılın Kadınları 2021” ödülleri 20 Ocak’ta Pera Müzesi’nde yapılan törenle sahiplerini buldu.

Törene, Kadın Adayları Dertekleme Derneği (KA.DER) Genel Başkanı Nuray Karaoğlu, Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) temsilcileri, KAGİDER Başkanı Emine Erdem, Önay Alpago, CHP İstanbul milletvekili Ünal Çeviköz, CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu ve CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun da aralarında olduğu pek çok isim katıldı.

2021 yılında dünyadaki kadın hakları mücadelesinde veya cinsiyet eşitliği çabasında öncü, eşitlikçi ve feminist duruşuyla örnek olan, başarılarıyla kadınlara ilham veren veya sistematik baskılara direnerek dayanışmaya katkı sunan Türkiye ve dünyadan 21 kadın, kadın örgütleri tarafından seçildi.

Pera Müzesi’nde yapılan ve sunuculuğunu gazeteci Özlem Gürses’in üstlendiği gecenin organizasyonu ve basın iletişimini ise Marjinal yürüttü. Ödül alan kadınların hikayelerinin yer aldığı, Eda Doğançay ve Leman Meral Ünal‘in editörlüğünde hazırlanan kitabın tasarımı Tolga Yılmaz‘a, kapak illüstrasyonu ise Aslı Alpar ait.

 ‘Verdikleri cesaret ve umut için minnet borçluyuz”

Bu yıl ilk defa düzenlenen ödül töreniyle ilgili açıklama yapan SES Eşitlik ve Dayanışma Derneğimizin Kurucu Başkanı Gülseren Onanç, şunları söyledi: “SES Eşitlik ve Dayanışma Derneği’nin yayın organı olan SES Eşitlik Adalet Kadın Platformu’nda cesaretin, dayanışmanın, değişimin izini süreriz. Direnişleri, eşitlikçi duruşları, kadın dayanışmasına verdikleri destek, kariyerlerindeki başarılarıyla genç kadınlara ilham veren kadınların hikayelerini derleriz. Bir nevi yıldızları toplarız, dünyaya umut ekmek için. 2021 yılında da bu kadın hikayelerini topladık ve takipçilerimizle bültenlerimiz ve sosyal medya hesaplarımız yoluyla paylaştık. 21’inci yüzyılın 21’inci yılında, yüzlerce kadın arasından 21 tanesini ‘SES Yılın Kadınları’ olarak seçelim ve onlara geniş kamuoyu önünde teşekkürlerimizi dile getirelim istedik. Kadın hakları mücadelesinde öncü, eşitlikçi ve feminist duruşuyla örnek olmuş, başarılarıyla kadınlara ilham vermiş veya sistematik baskılara direnerek dayanışmaya katkı sunmuş Türkiye ve dünyadan kadınları belirledik. Sonra Türkiye’deki kadınların onayına sunduk ve anketimize cevap veren 690 kadının cevaplarıyla listemizi oluşturduk. Feminist kadın hareketinin katkısıyla seçtiğimiz kadınların hikayelerinin her biri bir umut hikayesidir. SES Yılın Kadınları’na bize verdikleri cesaret ve umut için minnet borçluyuz.”

Onanç, “Kadınların sesini yükseltmek ve geleceğe yönelik direnişi örgütlemek… Ancak böyle geleceğe umutla bakabiliyoruz. 21 hikâyede aslında bu karanlık dünyayı aydınlatacak yıldızları topluyoruz. O yıldızlar olmasa, gerçekten dünya sürdürülebilir olmayacak!” diyerek töreni başlattı.

Pandemi önlemleri nedeniyle sınırlı sayıda izleyicinin davet edildiği etkinlikte, İkizdere direnişi adına Ayşe Albayrak, Çiğdem Toker, EŞİK adına Hülya Gülbahar, Boğaziçili kadın öğrenciler adına Nazlıcan Doğan, Liana Georgi, Hacer Foggo ödüllerini almaya gelirken, Polonya kadın hareketi adına ödül alan Women’s Rights Center’dan Joanna Gzyra-Iskandar, Merve Akpınar, Taliban’a karşı direnen tüm kadınlar adına Afganistan eski Kadından Sorumlu Bakan Yardımcısı  Hosna Jalil, Diyarbakır’ın tek kadın muhtarı Dilek Demir ve Ezgi Mola videoyla dayanışma mesajı gönderdiler. 

Törende Türkan Elçi, ‘Köyümdeki kız çocuklarının kaderini değiştireceğim’ haykırışıyla hentbol kariyerine başladığında yaşadığı cinsiyetçi zorlukları milyonlarca insana duyuran Merve Akpınar, Gülten Kaya AKP milletvekili İbrahim Halil Yıldız’ın korumalarının saldırısı sonucu eşi ve iki oğlunu yitiren ve Kürtlerin adalet arayışının bir sembolüne dönüşen Emine Şenyaşar, Zeynep Oral gazeteci Çiğdem Toker ve spor spikeri Nihan Cabbaroğlu da yine 21 kadından biri seçilen Busenaz Sürmeneli’ne ilişkin konuşmalar yaptı.

Rize-İkizdere’de yapılması planlanan taş ocağına karşı direnen kadınlar adına ödül alan Ayşe Albayrak, “Direniş hala devam ediyor. Onlar yıkmaya, biz direnmeye devam ediyoruz. Bakalım kim kazanacak? Biz, bir ağaç kalana kadar direnmeye devam edeceğiz. Bizim oraların kadınları çok cesurdur. Biz direnmeye devam ediyoruz, tüm kadınları İkizdere’ye bekliyoruz” dedi. Ayşe Albayrak’a ödülünü, çevre hakkı mücadelesinin öncü isimlerinden Prof. Dr. Beyza Üstün takdim etti.

Ödülünü gazeteci Zeynep Oral‘ın elinden alan, kamucu ve halk yararına gazeteciliğin sembollerinden Çiğdem Toker, “21 yüzyılda ilham veren 21 kadın ödülünü, Türkiye’de ve dünyanın her yerinde direnen, güce boyun eğmeyen kadınlar adına aldım” dedi.

Kurucusu olduğu Derin Yoksulluk Ağı ile ailelerden çocuklara ‘miras’ kalan yoksulluğun kader olmaktan çıkabilmesi için ısrarlı bir mücadele yürütmesiyle ödüle layık görülen Hacer Foggo ise ödülü, neredeyse iki yıldır mücadele eden, hiç yorulmadan yoksulluğu azaltmaya çalışan Derin Yoksulluk Ağı gönüllüleri, çocukları için direnen, yalnız anne Ayfer, işitme cihazı olmayan Yeşim, pazar artıklarını toplayan kadınlar ve Halk Ekmek kuyruğundaki kadınlar adına aldığını söyledi: “Biliyorum ki, onlar artık boğazlarındaki halkayı, yoksulluk halkasını çıkartacaklar ve kazanacaklar, buna eminim. Dayanışma yaşatacak. Dayanışmayı lütfen bulunduğunuz her yerde yaygınlaştırın.”

Hacer Foggo’ya ödülünü ise CHP İstanbul İl Başkanı Dr. Canan Kaftancıoğlu takdim etti. Kaftancıoğlu yaptığı konuşmada, “Güçlü olduğunu sadece gösteren değil, bu güçlülüğü örgütleyen kadınlarla bir arada olunca kendimi daha güçlü hissettim. Tek adamlara karşı çok kadın diyerek hepinizi selamlıyorum” dedi.

Özgür ve özerk bir üniversite için mücadele ederken feminist harekete de büyük ilham veren Boğaziçili kadın öğrencilerin ödülünü Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyesi Dr. Esra Mungan verdi. Boğaziçili kadın öğrenciler adına ödülü alan Nazlıcan Doğan, Boğaziçili öğrencilerin toplu mesajını paylaştı:

“Antidemokratik uygulamaların hayatımızı kuşattığı bu dönemde, Anayasal hakkımız olan madde 34; İç İşleri Bakanlığı’nca hiçe sayıldı, gerekçesiz ve hukuksuz şiddet ve işkenceyle kampüslerimizden kaçırıldık, alıkonulduk, gözaltında darp edildik. Bu bir yılda 1200’den fazla gözaltı, 15 tutuklu yargılama ve 30’dan fazla ev hapsiyle yüzleştik, tehdit edildik ama yılmadık. Bunların tümü, iradesini iktidardan ihale almış kayyumun gasp ettiği koltuktan kalkmaması yüzünden yaşandı. Biz, koltuk sevdasının memleketi nasıl mahvettiğine çocukluğundan beri şahit olan bir nesil olarak direniyoruz, çünkü bu koltuk sevdasının üniversiteleri yozlaştırmasını, emek sömürüsünü ve nefreti besleyen bir baskı düzeni içinde sindirilmeyi kabul etmiyoruz. Bir yıldır mücadeleyi umut kabul ettik, taleplerimiz yerine getirilene kadar haklı direnişimizden asla vazgeçmeyeceğiz.”

Kadın hareketinin çınarlarından Nazan Moroğlu, SES Yılın Kadınları ödülünü EŞİK adına alan Hülya Gülbahar’a takdim etti. Gülbahar ödülünü alırken, “Baskının olduğu her yerde, haksızlığın olduğu her yerde direniş var, mücadele var. Kadınlar tarih boyunca bu mücadelenin en önünde oldular. Tarım ayaklanmaları, işçi ayaklanmaları… Her zaman en önde oldular. Gezi direnişi, tarihin en dişi direnişiydi. Bundan böyle bütün toplumsal olaylar, kadınların eşit sayıda yer aldığı olaylar olacak. Türkiye’de çok kaybettiğimiz bir şey yok. Kadınlar hayatlarını veriyor. O yüzden umutla ve cesaretle devam edeceğiz. Şu anda Cumhurbaşkanlığı ve Diyanet masada oturuyor ve kadın örgütleri olmadan ve barolar olmadan, çocukları evlendirecekleri, cinsel ilişkiye girecekleri yaşı, boşanan kadınların nafakasını tartışıyorlar. Biz de EŞİK’te bir araya gelen 300’ün üzerinde kadın örgütü, LGBTİ+ örgüt hep beraber hiçbir hakkımızı onlara bırakmayacağız” sözleriyle toplumsal hareketlerde kadın dayanışmasının önemine dikkat çekti.

LGBTİ+ Onur Yürüyüşü’ndeki cesaretiyle SES Yılın Kadınları ödülünü kazanan sanatçı ve LGBTİ+ aktivisti Liana Georgi ise ödülünü Kurucu Başkanımız Gülseren Onanç‘tan aldı. Kadın dayanışması için elinden ne geliyorsa yapmaya hazır olduğunu ifade eden Georgi, törende kendi yazdığı “All for love” şarkısını seslendirdi.

Polonya kadın hareketi adına ödülü alan Women’s Rights Center törene katılamasa da, temsilcilerinden Joanna Gzyra-Iskandar gönderdiği video mesajında şunları söyledi:

“Size Polonya’dan toplumsal cinsiyet eşitliği, kadın ve LGBTİ+ insan hakları ve sosyal adalet mücadelesine destek ve dayanışma mesajı gönderiyorum. Otoriterliğe ve ataerkilliğin yasalarına karşı direnişiniz, insan hakları zaferinin sadece bir rüya değil, eylemlerimizin gerçek bir hedefi olduğu konusunda bize umut veriyor. Birbirimize güvenebileceğimizi ve ilham verebileceğimizi bilerek bu hedefe ulaşmak daha kolay olacak. Kadınlara her gün yapılan haksız muameleye karşı durduğumuz Polonya’dan size dayanışma mesajı gönderebildiğimiz için çok mutluyuz. Güzel töreniniz vesilesiyle, kadın hakları için mücadele ettiğiniz için size teşekkür etmek istiyoruz. Çünkü her iyi değişim, her direniş ve cesur hareket dünyanın dört bir yanındaki aktivistlerin ertesi sabah kalkıp dünyayı değiştirecek gücü bulmalarına yardımcı oluyor.”

SES getiren 21 kadın

Gecede ödül alan kadınların tamamı şöyle:

İkizdere direnişinin öncüsü kadınlar adına Ayşe Albayrak, Taliban’a karşı direnen tüm Afgan kadınlar,Paris’in ilk kadın belediye başkanı seçilen Anne Hidalgo, BioNTech’in kurucularından Dr. Özlem Türeci, A Milli Kadın Voleybol Takımı adına Eda Erdem, 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları şampiyonu Busenaz Sürmeneli, deneyimli gazeteci Çiğdem Toker, Diyarbakır’ın tek kadın muhtarı Dilek Demir, Eşitlik İçin Kadın Platformu (EŞİK) adına Hülya Gülbahar, Boğaziçi direnişi adına Boğaziçili kadın öğrenciler, “Burada aşk var, umut var” diye haykırarak polislerin önünde yürümesiyle geçen yılın simge isimlerinden biri hâline gelen Alman şarkıcı ve söz yazarı Liana Georgi, Şanlıurfa Konuklu İmam Hatip Ortaokulu öğrencisi 13 yaşındaki hentbol oyuncusu Merve Akpınar, 2021 yılında Dünya Ticaret Örgütü’nün tarihindeki ilk kadın ve Afrikalı genel direktörü olan Ngozi Okonjo-Iweala, uzun yıllar kent yoksulluğu ve insan hakları alanında yaptığı saha araştırmalarıyla gazetecilik faaliyeti yürüten Hacer Foggo, kadın cinayetlerine karşı sesiyle sanat dünyasında önemli bir farkındalık yaratan Ezgi Mola,  Beyaz Çarşamba Hareketi adına Masih Alinejad, Urfa Adliyesi önünde başlattığı “Adalet Nöbeti”ni aylardır devam ettiren Emine Şenyaşar, Jeff Bezos’la boşanmasının ardından aldığı tazminatla dünyanın en zengin kadınlarından biri olan MacKenzie Scott, Şili’de feminist anayasa mücadelesi veren kadınlar adına Elisa Loncón Antileo, Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Elif Vatanoğlu Lutz ve Polonya kadın hareketi adına Women’s Rights Center.